In de film Werke ohne autor van Florian Henckel von Donnersmarck komen scènes voor met de beroemde Duitse kunstenaar Joseph Beuys (1921-1986). Hij wordt met verve geacteerd, daar niet van. De mythe die Beuys verzonnen had rond z’n werk en z’n persoon wordt in de film echter niet als verzinsel naar voren gebracht.
‘Beuys’ gunt het hoofdpersonage van de film een kijkje onder de hoed die hij altijd droeg. Zo zien ook wij wat eronder verborgen gaat: een afzichtelijk verminkt schedeldak. Dat zou hij opgelopen hebben tijdens een vliegtuigongeluk op de Krim, waar hij vervolgens gered zou zijn door Krimtataren die hem met vilt en vet van z’n brandwonden genazen. Mooi verhaal, dat spreekt. Wel verzonnen. Kunstenaars hebben een mythe nodig om hun werk aan de man te brengen.
Hierdoor moest ik denken aan een ander Beuys-verhaal. Geen mythe dit keer, maar waar gebeurd; een typisch Hollandse geschiedenis die zich afspeelt in de jaren tachtig op de kunstacademie in Rotterdam.
Daar hield Joseph Beuys een lezing over vilt en vethoeken en hoe deze tot de kern van z’n kunstenaarschap behoorden. Vervolgens wilde hij iets eten. Maar het personeel van de academie had er niet op gerekend dat Beuys trek zou kunnen krijgen. Een lunch stond niet op de begroting, kennelijk. Misschien ook vond men het overbodig zo’n goedverdienende kunstenaar een kop koffie en een broodje uit de kantine aan te bieden. Intussen rammelde de maag van Beuys.
Een academiedocent kwam op het idee een student aan te spreken die een volle boterhamtrommel bij zich had.
‘Mag Joseph Beuys van jou een boterham?’
‘Nee,’ antwoordde de student, ‘ik heb zelf nog niets gegeten.’
Zo is het gegaan en verder zeg ik niets.
Tsja.
